Penicilline is één van de oudste antibiotica en wordt nog steeds veel gebruikt. Penicilline valt onder de βeta-lactam antibiotica en doodt Gram-positieve bacteriën. Penicilline kan bij verschillende types infecties worden voorgeschreven. Het antibioticum is in 1928 ontdekt door Alexander Fleming.

Slordige onderzoeker

Alexander Fleming stond in zijn tijd al bekend als uitstekend, maar slordig onderzoeker. In 1928 was Fleming bezig met een onderzoek naar de bacterie Stafylokokken. Het schaaltje waarom de bacteriën groeiden liet hij aan het einde van de dag open en bloot staan. Daarnaast liet hij de ramen op staan, waardoor er bij toeval een schimmel via de lucht op het schaaltje terechtkwam. Gedurende de nacht groeide de schimmel snel.

De volgende morgen ontdekte Fleming de schimmel op zijn plaatje, maar ook iets heel bijzonders: er groeiden geen bacteriën rond de schimmel. Na wat onderzoek bleek dit te komen door een stofje die de schimmel uitscheidt: penicilline. Penicilline doodde alle bacteriën die er mee in aanraking kwamen.

Howard Florey

Fleming stopte met het onderzoek naar penicilline in 1931. Hij had inmiddels ontdekt dat de alleen Gram-positieve bacteriën worden aangepakt door penicilline. Toch was Fleming wel onterecht tot de conclusie gekomen dat penicilline niet in zo’n mate kon worden geproduceerd dat het in de mens werkzaam was.

De Engelsman Howard Florey pakte het onderzoek naar penicilline in 1938 weer op en wist aan te tonen dat penicilline in muizen ontstekingen stopt. Een menselijke patiënt met bloedvergiftiging wist hij succesvol te behandelen. Omdat hij op dat moment echter nog niet voldoende penicilline kon produceren, stierf de patiënt later wel alsnog.

Massaproductie en Tweede Wereldoorlog

Begin jaren ’40 wist Florey penicilline in grote hoeveelheden tegelijk te produceren, samen met onder andere Ernst Boris Chain. Penicilline bleek de levens van enorm veel patiënten te redden. In de Tweede Wereldoorlog werden veel honderdduizenden geallieerde soldaten behandelt met penicilline, wat wederom veel levens redde. In de Eerste Wereldoorlog waren er nog ontelbare soldaten gestorven aan infecties, die met penicilline makkelijk behandelbaar bleken. Het drietal Fleming, Florey en Chain ontvingen in 1945 de Nobelprijs voor de Geneeskunde voor hun werk aan penicilline.